نما سبز امکان پذیر یا توجیه ناپذیر؟

سه‌شنبه 02 اسفند 1401

برگرفته از سخنان دکتر متیو مور (رئیس بخش مدیریت پروژه شرکت Meinhardt Facade)

 

معماری سبز در گواهینامه های بین المللی ساختمان

امروزه کلمه " سبز" به عنوان یک برند درنظر گرفته می شود. تمامی اجزا ساختمان ملزم به رعایت اصول طراحی سبز هستند و نما نیز مانند سایر اجزا ساختمان از این قاعده مستثنی نیست. پوسته ساختمان به عنوان یک عنصر بسیار مهم در طراحی یک ساختمان سبز تحت نظارت جدی قرار می گیرد. در واقع، این موضوع توسط اکثر سیستم های رتبه بندی ساختمان های سبز به رسمیت شناخته شده است (LEED, Greenmark, BREEAM).

نما سبز چیست؟

اما قبل از اینکه وارد مبحث شویم، باید ایتدا این سوال را از خودمان بپرسیم که منظور از نما سبز چیست؟ این اصطلاح می تواند به صورت تحت الفظی به نمایی ارجاع داده شود که دارای اعضا سبز مانند گیاهانی که در امتداد نما رشد پیدا می کنند یا گیاهانی که از پایین نما ریشه دارند و به سمت بالا حرکت می کنند. در حالی که این راهکارها به ایجاد یک ظاهر طبیعی دلپذیر از ساختمان کمک می کنند ، به آنها امکان می دهند تا حدی درون محیط خود مخلوط شوند در نتیجه برخی از آسایش مورد نیاز از گرما را تأمین می کنند. استراتژی هایی می توانند در ساخت و ساز این نوع نما ها توسعه پیدا کنند تا تأثیرات زیست محیطی آن ها بیشتر شود و این امر باعث می شود تا نما سبز فراتر از فقط سبز کردن ساختمان باشد.

طراحی نما سبز

هدف نما سبز شامل جنبه های مختلفی است. از یک طرف گیاهان باعث بهبود عملکرد محیطی نما ها می شود مانند محدود کردن گرما دریافتی از خورشید و گرما اتلافی داخل (بسته به موقعیت ساختمان) ، اجازه دادن به نور طبیعی برای ورود به فضای داخلی ساختمان در نتیجه معماران به نور مصنوعی کمتری احتیاج دارند،  کم کردن ریسک خیرگی در کاربران ، کاهش ورود صدا های محیط بیرون به داخل (خواص آکوستیک)، محدود کردن یا جلوگیری از هدر رفت انرژی . از طرف دیگر ، توسعه نمای ساختمان سازگار با محیط زیست همچنین می تواند به معنای اتخاذ سیستمها یا موادی باشد که تأثیر محدود مثبتی بر محیط زیست دارند، مصالح خود تمیز شونده نیاز به آب یا مواد شوینده را برای تمیز کردن و نگهداری نما به حداقل می رسانند.

در رابطه با طراحی نما سبز چندین مورد است که معماران باید نسبت به آن آگاه بوده یا حداقل اطلاعاتی در موردش داشته باشند. در مرحله اول ، برخی از استراتژی های ذکر شده در بالا نیاز به کار در ترکیب یا با یکدیگر دارند (انتخاب شیشه ها جنبه های مختلفی را شامل می شود) ، یا در ترکیب استراتژی های زیست محیطی که برای سایر قسمت های ساختمان اعمال می شود ( مانند HVAC سیستم یا سیستم روشنایی). دوم اینکه ، برخی از "تاکتیک های سبز" احتمالی مربوط به نما می توانند واقعاً در مقابل یکدیگر کار کنند ، بنابراین نیاز به ایجاد توازن بین آنها دارد. برای مثال افزایش نسبت نسبت نمای شیشه ای به خشک در ساختمان نیاز به نور مصنوعی را کاهش می دهد؛ اما ریسک تابش خیره کننده و احتمالاً گرمای ورودی به ساختمان را افزایش می دهد. به طور مشابه افزایش مدولاسیون شیشه باعث کاهش تعداد قاب ها ( در نتیجه کاهش مصالح) می شود اما در عوض ضخامت پانل ها افزایش ( در نتیجه افزایش مصالح شیشه ) می شود. همه چیز در ارتباط با تعادل است.

رتبه بندی ساختمان های سبز

سیستم های رتبه بندی ساختمان های سبز به دلیل ارائه ارزیابی عینی از عملکرد محیطی نمای ساختمان، ضروری می باشد. بدون داشتن سیستم امتیاز دهی صحیح، مقایسه ساختمانها بصورت اندازه گیری ذهنی تقریباً غیرممکن خواهد بود. بیشتر از این ، این رویکرد به جای اینکه بازتاب اتخاذ یک استراتژی دقیق و جامع باشد ، به یک ارزیابی تیک تیک تبدیل می شود. همچنین ، محدوده برخی از سیستم های رتبه بندی محدود به عملکرد ضمن خدمت نما است ، بدون در نظر گرفتن ملاحظات مربوط به طول عمر ، نحوه تولید مواد ، چه پیامدهایی از اجرای آنها روی ساختمان دارند و یا اینکه در نهایت آنها چگونه به اجرا می رسند. در نتیجه طراحی نمای ساختمان هم اندازه طراحی سایر اجزا آن اهمیت دارد.

نیاز جهانی در ارتباط با نماهای سبز

جامعه جهانی نیازمند مشارکت همگانی برای کاهش آلاینده های محیطی و مصرف انرژی و در نتیجه حفظ و حراست از منابع محیطی و میراث جهانی است. معماری نیز باید ضمن کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست عناصر خود را در جهت اهداف توسعه پایدار هماهنگ سازد. در این میان، نمای ساختمان یکی از اجزایی است که به دلیل سطوح وسیع خود می تواند نقش بسزایی در کاهش انرژی مصرفی ساختمان داشته باشد. سیستم های نمای سبز در صورت رعایت ملاحظات مطرح شده بسیار عملکردی و با طول عمر بالا بوده که می تواند بر هزینه پروژه های معماری تاثیر قابل توجهی داشته باشد.